Tá dán ag Séamas Dall Mac Cuarta a bhfuil Toigh Chorra an Chait air. Is ann a ghearánann sé go bhfuil gach duine á sheachaint, agus mallachtaíonn sé uaidh an pobal mar go bhfuil "béasa an bhroic" acu.
Tochalaíonn siad faoi i bpoll nó i bhfolach gan dul i ngleic leis féin. Samhail é dóibh siúd nach bhfeiceann cad tá ar siúl os a gcomhair.
Samhail é, dá réir sin, don Bhrocsit, nó den Bhreatimeacht as an Aontas Eorpach, nó den Sasanamach arb é is cruinne ar fad.
Tharla mé in Albain lá thoradh an reifrinn an bhliain úd. Aon duine ar casadh orm é bhí gobghlaiste, bhí balbh-ráite, bhí geitsceimhlithe.
Má tá aimhleas á bhaint as an bhfocal ‘dochreidte’ gach maidin bhán, ba gheall le bheith dochreidte go fírinneach mar ar glacadh leis an vóta in Albain. Sin é fáth gur Sasanamach is mó atá ann.
Niúidí neáidí
Chun a gceart a thabhairt dóibh is iad atá diongbháilte ina thaobh fós. Ní haon niúidí neáidí ná liom leat ná uiscealach an tsrutha é an Sasanach.
Bím ag féachaint agus ag éisteacht leis an gcabaireacht anoir agus níl aon ghoile acu d’aisghairm ar ghuth an phobail.
Labhair na daoine, nó labhair Sasana, agus a bhfuil de Shasanaigh sa Bhreatain Bheag, agus sin é é é. Níl aon dul siar air. Ná déantar leithscéalta. Ná ceaptar nár thuig an pobal cad a bhí ar siúl acu. Bítear beo leis an iarmhairt.
Is mór agam an meon sin.
Labhair na daoine, déantar dá réir.
Beidh meathchuimhne ag daoine abhus ar ár ngéilleadh bog féin.
Vótáileamar faoi dhó (seachas daoine i gContaetha Aontroma agus Ard Mhacha agus cúpla ceann eile díobh sin amuigh ansiúd a bhfuil ainm éigin eile orthu) in aghaidh Chonarthaí Nice 2001 agus Liospóin 2008.
Ní hé nach bhfuil cead ag daoine malartú aigne a ghlacadh chucu féin, ach go díreach nár ghlac rialtas ná bunaíocht na hÉireann leis an toradh ón gcéad nóiméad gur tháinig an toradh isteach.
‘Tá botún déanta agaibh!’ ar siad, ‘beidh oraibh vótáil arís go bhfaighidh sibh an toradh ceart.’
Tugadh bata agus breab, gabhadh de bhullaíocht agus de bhladar, agus lean na caoirigh isteach sa chró iad mar a dhéanann.
Is ea, machnamh criticiúil agus fealsúnacht oibiachtúil agus neamhspleáchas intinne, nithe nach múintear ar scoil, mar adeirtear, iad siúd isteach sa charn aoiligh gan aon rómhoill; ach áthas ar an mbaicle a stiúraíonn dioscúrsa an phobail nuair a ghabhann na daoine ar strae.
An machnamh criticiúil bunaidh sin, níor mhair rófhada, buíochas le hairgead agus le bagairt.
Sin é an fáth a bhfuil meas agam ar na Sasanamachaigh. Pléadh an scéal go mion; gabhadh isteach go domhain ó thaobh na dtaobhann; scrúdaíodh gach cúinne siar go dúid isteach – agus vótáileadh gluaiseacht ón Aontas Eorpach amach. Sin uile.
Dhiúltaigh siad dá gcuid tiarnaí arbh fhearr an t-eolas a bhí acu. Is beag bean nó fear díobh atá anois le casadh.
Mo thuairim féin go bhfuil iomlán an chirt acu, mar leo féin de. Ní raibh an Bhreatain mar a ritheann (agus ritheann i bhfad) riamh socair in aon cheangal leis an Eoraip fhairsing mar a thuigtear í.
Thuig Lemass é sin, thuig de Gaulle. Níor chuid den mhórthír iad, cuid den iomlán.
Fáiltítear roimh an scaradh! Imítear! Amach an doras! Bailítear leat! Ná cloistear geonaíl! Is é is dual dóibh.
Mar adúirt Cromail é féin i bPairlimint an Phrumpa: ‘Depart, I say, and let us have done with it. In the name of God, go!’
Is fearr leo bruscar ghrabhóga agus dríodar na hImpireachta ná a maireann go báúil in aice láimhe.
A chonách sin orthu.
